Dünya'nın En Büyük Tarihi Ahşap Binası: Rum Yetimhanesi

1898-1899 yılları arasında yapılan Büyükada'daki tarihi Rum Yetimhanesi Dünya'nın ilk çok katlı ahşap yapısıdır. Yapı yan bölümlerinde 6, diğer bölümlerinde 5 katlıdır. 1960 yılından itibaren bina kullanılmamaktadır, bakımsız ve çürümeye terk edilmiş durumdadır.

Sn Çelik Erengezgin'in ahşap üzerine hazırladığı sunudan bazı bölümleri sizlerle paylaşmak istiyoruz. Çelik Erengezgin'in ahşap ile ilgili yazılarını sizlerle paylaşmaya devam edeceğiz.

Son 50-60 yıldır Türkiye'de ahşabın yapılarda kullanılması unutturulmaya çalışılmakta. Türkiye'de yapıların %95'i betonarme iken, Almanya'da %23'ü, Fransa'da %17'i betonarme yapılardır. Gelişmiş ülkelerin hiç birinde Türkiye'deki kadar betonlaşma ile karşılaşılmamaktadır. Amerika'da konutların %90'i, Kalifornia'da ise %99'u ahşap malzemeden yapılmıştır.

Bir tuğla duvar 250/350 kg/metrekare iken, bir ahşap duvar 25-35 kg/metrekaredir. Ahşap, betonarme yapıya göre on kat hafiftir. Ahşabın kendi ağırlığı az olduğundan temele ulaşan yüklerde azdır.

Tahta farklı iklim koşullarına dayanır. İşlem görmüş tahtalar temellerde dahi kullanılabilir. Özel boyalar ile yangın direnci arttırılabilir. "Emprenye" edilerek, yani kimyasal sıvılarla işleme sokularak çürüme ve böcek tahribatı tamamen önlenebilir. Montaj insan gücü ile yapılabilir ve hava koşullarında etkilenmez. Aşırı sıcak ve soğuk, yağmur, kar; ahşap hariç tüm yapı uygulamalarını etkiler. Montajdan hemen sonra tam yükleme yapılabilir. Böylece sağlamlığı denetlenebilir. İş bittiğinde yükünü almış yapı ayakta ise hep ayakta kalacaktır. Sonradan ortaya çıkan kaynak hatası, eksik demir konulması, kalıbın erken alınması gibi hayati sonuçları olan, benzer yüzlerce imalat kusurunu taşıma riski sıfıra yakındır. Ahşap yapı söküldüğünde yeniden kurulabilir. Onarım ve plan değişikliği çok kolaydır. Bireysel müdahale olanağı verir. Ahşap kendi çevresi ile kimyasal dengededir, etkilenmez ve etkilemez. Ahşap enerji dostudur.İmal edilirken ve inşaa edilirken diğer yapı malzemelerine göre çok daha az enerji kullanır. Ahşap evi ısıtmak için de çok daha az enerji harcanır.


Amaç ahşap fanatikliği yapmak değildir. Ahşap; Dünya örneklerinde görüldüğü gibi, çelik, beton, taş ve kerpiçle mükemmel bir uyum içinde kullanılabilir. Gerektiği yerde ve biçimde vazgeçmemiz gereken BETON FANATİKLİĞİDİR.

Şehirler ortalama 20 yılda, rant ve fonksiyon gereksinmeleri ile kabuk değiştirir. Biz bugünden itibaren akıllıca davranmaya başlarsak ve Tanrı bize bu kadar avans verirse, tüm deprem riskinden her gün biraz daha ve 20 yıl içinde tamamen kurtuluruz. Toplumda bu bilincin yerleşmesi amacı ile çalışmaya başladığımızda üniversitelerin; gerekli dersleri, belediyelerin; gerekli yönetmelik maddelerini koyduğunu ve bu işi bilenlerin çoğaldığını göreceğiz. İnanın hiç de zor değil. İnsan hayatını kurtarmak için mutlaka değecektir.

Gelin aklın yolunda birleşelim. Ahşabı yeniden tanımaya ve tartışmaya başlayalım.