Kibutz

Kibutz, Alternatif Yaşam Planlamasına model olacak en doğru yapılanmalardan biri belki de.

Ve fakat; Kibutz kelimesi ile beraber kullanılan İsrail, Yahudi, Siyonist, Komün, Komünist kelimeleri, Türk insanının içeriğe bakmadan konuya önyargılı yaklaşmasına neden oluyor.

http://www.otomatikportakal.com/baslik/kibutz.htm adresinden bir alıntı ile Kubitzu anlatırsam:

"Her bireyin eşit olduğu, paranın kullanılmadığı, kişisel bazda maksimum katılımın gerektiği, yararlanılan hakların eşit olduğu, tarım ve hayvancılık amaçlı olduğundan geniş topraklar üzerine yayılan ve ülke çapında ortak kanunlarla yönetilen bu köylerde insanlar toplu halde yemek yiyorlar, çamaşırlarını çamaşırhanede yıkatıp ütületiyorlar, arabaya gereksinim duyduklarinda ise, önceden bildirme koşuluyla, kibutza ait arabalardan birini alıp kullanıyorlar. Giriş çıkışlar, çalışma saatleri, yapılan işlerin çok büyük bölümü hep bilgisayar kontrolünde yapılıyor. İneklerden süt sağma işlemi bile, verimi arttırdığı gerekçesiyle klasik müzik eşliginde yapılıyor.

Normal şehir yaşamından çok farklı bir yaşam biçimine sahip olan kibutzlar, son zamanlarda tarım ve hayvancılığın yanı sıra, artık endüstriye de adım atmış durumda. değişik ülkelerden birçok genç insan bu değişik yaşam biçimleri hakkindaki meraklarini gidermek, tek düze yaşam akışlarına bir değişiklik katmak, hiç para harcamadan gezip, yeni bir yer görmek gibi değişik nedenlerle kibutzlara gönüllü statusüyle katılıp, yemek ve yatak karşılığında belli bir süre çalışarak yaşamlarının bir bölümlerini değerlendiriyorlar."

İsrail'de bulunduğum dönemde şehirler arasında yaptığım yolculuklarda, ne çöl kadar ıssız ne de bozkır kadar "otsu" olan arazide, kara yolundan iki, üç kilometre içeride yemyeşil adalar görürdüm. Sorduğumda o adaların çeşitli kibutzlar olduğunu öğrendim.

Kibutzların bir çoğu yahudi olmayanları kibutzlarına kabul etmez. Az sayıdaki dışa açık kibutza katılabilme şansı olmasına rağmen, İsrail'de kaldığım dönemde bir kibutzda yaşama fırsatım olmadı.

http://www.anap.org.tr/basinda.asp?id=1194 adresinden aldığım bir yazı ile Kibutz kavramını biraz daha tanıyalım.

" Kibutz nedir?
Büyük bir toprak; kibutz üyelerine tahsis ediliyor. Devlet onları bir araya getiriyor.Hangi ürünlerin tarımını yapacakları, yetiştirecekleri hayvanlar saptanıyor.Tarım araç-gereçleri, elektriği, suyu, rehber yöneticileri, tarım uzmanları devlet tarafından saptanıyor."İşte çiftlik eşit paylarla sizin; ekin, hayvan yetiştirin, satın, paylaşın" deniyor.İlk 5 yılda, devletin atadığı çoğu -gönüllü- uzmanlar yönetiminde çiftlik verimli hale getiriliyor. Gelirin bir bölümüyle devletin daha önce yapmış olduğu katkı, taksitler halinde geri ödenerek yeni kolektif çiftliklere kaynak yaratıyor.
Kolektif çiftliklerin kendi akılları, sağlık kuruluşları, kreşleri var. Tarıma dayalı sanayi oluşturuyor, pazarlıyor, ihracat yapıyorlar.Küçük fakat çağdaş konutlarda yaşıyorlar. Asfalt yolları, ağaçları, çiçekleri, kafeleri, barlarıyla kaliteli bir yaşam sunuluyor.Kibutzun marketlerinde piyasaya göre çok daha ucuz ürünler satılıyor.Kibutzun ayrıca, toplu yemek servisi olan kafeteryalarında fiş karşılığı tabldot yemek yenebiliyor. Lezzetli ve kaliteli.
Konuğu olduğum -eski- kibutz genel müdürü, bir bilgisayar şirketinde çalışıyor, ayda 10 bin dolar alıyordu. Ama hâlâ Telaviv kibutzunda ilk gençlik yıllarında edindiği konutta yaşamını sürdürüyordu.
Nedenini anlattı:"Ben 10 bin dolar maaşı her ay başı alır, kibutz yönetimine veririm. Kibutzdan çok daha düşük olan emekli maaşımı alırım. Ailemle bu evde oturmak ve kibutzun bütün olanaklarından yararlanmayı sürdürürüm. Çünkü burada bana ve aileme, torunlarıma verilen olanakları Telaviv'de 10 bin dolarla karşılayamam.Böyle çiçekler, ağaçlar içinde ucuz ve kaliteli yiyecekler... Güvenlik... Torunlara yabancı dil, piyano, bale/dans, resim, tiyatro, beceri kursları, kreş, sağlık hizmetleri..."

Evet, İsrail'de kaldığım yıllarda anlatılan bir hikaye vardı:
Kibutz'da yaşayan birine sayısal lotodan büyük ikramiye çıkmış. Kibutz yönetimi, ikramiyenin kibutz'a ait olduğunu ve kibutza verilmesi gerektiğini söylemiş. İkramiye sahibi ise, ikramiyenin kendisine ait olduğunu belirterek kibuzta vermemiş. İkramiyeyi kibutz ile paylaşmayınca, ikramiye sahibi kibutzdan ayrılmak zorunda kalmış. Kibutz dışındaki yaşamında mutsuz ve başarısız olan ikramiye sahibi, ikramiyeyi kibutza vererek tekrar kibutzuna dönmüş.

Kibutz ile ilgili web de yaptığım araştırmada http://www.oktaytaftali.com/dogunun.php adresinde uzun ama güzel bir yazı buldum. Yazıda neden bireysel alternatif arayışlar içinde olmamız gerektiğide komik bir anı ile anlatılıyor. (mutlaka okuyun!) Yazının sonundan iki parağrafı aşağıya ekliyorum.

" Batılının komün, İsrail'in kibutz dediği şeye biz, oba diyeceğiz, oymak diyeceğiz, batılının kolektif dediği şeye biz imece diyeceğiz, binlerce yıllık töremiz, ahlakımız ve erdemlerimizle, dilimiz ve türkülerimizle, efsanelerimiz, ibadetlerimiz ve dualarımızla, pazar yerimiz, düğünümüz, bayramlarımızla, şarabımız, balımız, pekmezimizle, mutevazı ama coskulu biçimde yaşamaya devam edeceğiz.

Ve o zaman, kapitalist medeniyet hâlâ kendisini yenileyebiliyor, büyümeyi, kitlesel üretim ve tüketim süreçlerini hâlâ sürdürebiliyor, hâlâ karşılıksız para basıp, borsa kağıtlarına tavan yaptırabiliyor, hâlâ çöp üretebiliyorsa, harıl harıl insan ömrü öğüten metropoller işliyorsa hâlâ, alsın petrolünü, toryumunu bilmem nesini, başına çalsın. Bizim bunlara olan ihtiyacımız, bağımlılğımız da bir yere kadar. Kime hayır getirecekse, nerede kullanacaksa alsın kullansın. Bunlara sahip çıkmak için, bu çöp tüketiminden pay almak için, ne Iraklıların, ne de başkalarının ölmesine değer mi? Yer yer acılar çekilse de, aslolan hayattır."

Yazımın başında belirttiğim nedenler ile oluşan önyargılarımızdan arınarak içeriğe bakarsak, Kibuztları incelemek için İsrail'e özel heyetler/bireyler gönderirsek, neyi, nasıl yaptıklarını yerinde görür öğrenirsek ve bunu kendimize uyarlayabilirsek Kibutz modeli Türkiye ve Alternatif Yaşam Planlamamız için temel teşkil edebilir.

Günün Kitabı : Dorian Gray / Oscar Wilde
Günün Albümü : All This Time / Sting